بررسی اثر تغییر اقلیم بر دبی جریان بیشینه با استفاده از مدل ریزمقیاس نمایی آماری و تحلیل هیدرولوژیکی (مطالعه موردی؛ زیر حوضه بهشت آباد کارون شمالی)

تغییر اقلیم و گرمایش جهان یکی از مهم ترین نگرانی های انسان است، که جامعه بشری را تحت تأثیر خود قرار داده است. پیامدهای ناشی از این پدیده اثرات مختلفی را در جنبه های مختلف زندگی بشر ایجاد می کند، که از مهم ترین آن ها می توان به تغییر در چرخه هیدرولوژی و وقایع حدی مانند دبی جریان بیشینه یا سیلاب اشاره کرد. در این پژوهش که با هدف بررسی اثرات پدیده تغییر اقلیم بر دبی جریان بیشینه زیر حوضه بهشت آباد از حوضه آبریز کارون شمالی صورت گرفت، تغییرات دبی جریان بیشینه زیر حوضه با توجه به دو سناریوی اقلیمی a2 و b2 و با نتایج خروجی مدل hadcm3 مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا ابتدا آشکارسازی تغییر اقلیم با استفاده از آزمون آماری انجام شد. سپس داده های خروجی مدل گردش عمومی برای زیر حوضه آبریز هدف، ریزمقیاس شد و بعد با استفاده از رابطه رگرسیونی، مقدار دبی جریان بیشینه با دوره بازگشت های مختلف تا سال 2040 پیش بینی شد. نتایج آشکارسازی تغییر اقلیم با توجه به آزمون مقایسه میانگین و آزمون من- کندال بین دو دوره قبل از 1984 و دوره (2013 -1984) نشان داد که اختلاف میانگین بین دو دوره برای دمای متوسط در ایستگاه های امام قیس و بروجن در مقیاس سالانه و ایستگاه بروجن در فصل بهار معنی دار (01/0 =p) و روند در دوره دوم (2013 -1984)، معنی دار افزایشی است. برای دمای کمینه اختلاف میانگین بین دو دوره در ایستگاه های امام قیس و بروجن در مقیاس سالانه و در فصل های پاییز، بهار و تابستان معنی دار (01/0 =p) و روند در دوره دوم ، معنی دار افزایشی است؛ و روند دوره دوم دمای فصل تابستان در ایستگاه پل زمان خان معنی دار (01/0 =p) و افزایشی است. برای دمای بیشینه در ایستگاه پل زمان خان در مقیاس سالانه و ایستگاه شهرکرد در فصل تابستان اختلاف میانگین بین دو دوره معنی دار (01/0 =p) و روند در دوره دوم، معنی دار افزایشی است. برای بارندگی فقط در ایستگاه بهشت آباد روند معنی دار (01/0 = p) کاهشی مشاهده شد. نتایج مدل ریزمقیاسی sdsm نشان دهنده افزایش دما و کاهش بارندگی در دوره موردنظر نسبت به دوره پایه (2000- 1971) می باشد. بطوری که تحت سناریوی a2 افزایش 6/0 درجه سلسیوس دما و کاهش 2/18 درصدی بارندگی و تحت سناریوی b2 افزایش 4/0 درجه سلسیوس و کاهش 6/16 درصد بارندگی در منطقه پیش-بینی شد. تغییرات متوسط سالانه دبی جریان بیشینه کاهشی است و تحت سناریوی a2 و b2 به ترتیب 2/45 و 7/45 درصد است که هرکدام معادل 5/98 و 7/99 مترمکعب بر ثانیه پیش بینی شده است. دبی جریان بیشینه برای دوره های بازگشت مختلف تحت دو سناریوی a2 و b2 در دوره (2040- 2011) کاهش خواهد داشت.